Geschiedenis Baltien

Baltien de Wit-van der Ree – een halve eeuw vrijwilliger

ATLETIEK
Nadat Baltien in de jaren ’60 deel had uitgemaakt van de winnende schoolestafetteploeg en vervolgens lid werd van de Haarlemse atletiekclub Atmodes (Atletiek Moeder der Sporten) heeft zij de atletiek nooit meer verlaten. Dat heeft zij niet van thuis meegekregen want sport werd in huize Van der Ree zeker niet gestimuleerd, hooguit getolereerd. Na haar eindexa-men werd een keuze voor een sportopleiding dan ook door haar vader geblokkeerd, want sportleraar was volgens hem geen vak. De keuze voor een vervolgstudie viel uiteindelijk op Sociale Geografie, maar haar hart lag daar niet, dat lag bij sport, bij atletiek, bij Atmodes.

1955: start van Haarlemse Dames Athletiek Vereniging Atmodes.
Atletiekvereniging Atmodes werd op 17 juni 1955 opgericht door een groep van 31 vrouwen en meisjes van atletiekvereniging Gita. Ze vonden dat het bestuur van die vereniging zich veel te weinig bemoeide met de dagelijkse gang van zaken, niet inspirerend was en geen ambitie toonde. Ze verlieten deze vereniging en richtten een eigen atletiekclub op: de Haar-lemse Dames Athletiek Vereniging (H.D.A.V.) Atmodes. Ria Ineke-De Vos werd voorzitster en bleef dit 25 jaar lang.

 

Wedstrijdploeg van Atmodes, die in 1965 derde werd in de Nederlandse clubcompetitie

De gedrevenheid van de pioniers van Atmodes was groot en de vereniging groeide als kool. Vanaf eind jaren ’50 stond het gemiddelde ledenaantal jarenlang op 150; Atmodes was in korte tijd een van de grootste damesatletiekverenigingen van Nederland geworden. De club kende in die tijd absolute (inter)nationale toppers als Greet Versterre (speerwerpen), Mieke Sterk (sprint en meerkamp) en Ellen Ort (sprint en verspringen). In 1965 werd Atmodes derde in de Nederlandse clubcompetitie, achter Sagitta en ADA.
In de 2de helft van de jaren ’70 is het echter over met de groepssuccessen, en resteren al-leen nog topprestaties op individueel niveau, zoals Mireille Stadwijk op de werpnummers, Jacqueline Konermann op de 400 meter en Anja Smits op de meerkamp.

1980: Baltien volgt Ria Ineke-de Vos als voorzitter van Atmodes op.
Baltien trainde lange tijd onder Harry Joacim en Gerard Kamp; zij werd geen absolute top-per, maar ontwikkelde zich wel tot breed inzetbare atlete die zowel de loop- als technische nummers voor haar rekening nam, getuige in het bijzonder haar in 1975 gevestigde clubre-cord op de 3000 meter, met 11.12,8.
Maar wat Baltien ook in toenemende mate voor haar rekening nam, dat waren verenigings-taken. Met als voorlopig hoogtepunt de rol van voorzitter.
In 1980 vierde Atmodes zijn 25-jarig bestaan. Al die jaren had de club onder leiding gestaan van Ria Ineke-de Vos. Zij had gezorgd voor de opbouw van een stevige organisatie en voor de formulering en realisering van stevige ambities. In feite was Ria de belichaming van Atmodes. Maar na vijfentwintig jaar vond ze het moment aangebroken om het estafet-testokje door te geven. Atmodes behoorde op dat moment tot de vier laatst overgebleven damesatletiekverenigingen in ons land, en telde nog maar 110 leden.

 

 

 

1980: Baltien de Wit (r) volgt Ria Ineke-de Vos op

Baltien toonde zich bereid de voorzittershamer van Ria over te nemen en stond voor de moeilijke, zo niet onmogelijke taak de vereniging weer schwung te geven en terug te bren-gen aan de top. Maar de tijden waren veranderd:
• de interesses van de jeugd waren verschoven en het accent in de sport verlegde zich van presteren naar consumeren en gezelligheid;
• een meer individualistische geest had zich meester gemaakt van de maatschappij;
• vrijwel alle andere atletiekverenigingen hadden inmiddels een gemengd ledenbestand.

1988: Einde van Atmodes – overgang naar AV Haarlem.
Vanaf 1970 werd al geregeld gesproken over fusiemogelijkheden tussen Atmodes en de twee andere Haarlemse atletiekverenigingen: (H)AV Haarlem en KAV Holland. Maar het clubblad van Atmodes, De Start, getuigde even vaak van irritaties over de handelwijze van de andere clubs. Zodoende kwam het er voorlopig niet van, maar eind jaren ’80 was het ledental van Atmodes zo ver gedaald dat op 21 oktober 1987, tijdens een door het bestuur uitgeschreven buitengewone ledenvergadering, werd besloten tot ontbinding van de Haar-lemse Dames Atletiek Vereniging Atmodes, waarbij de leden werd geadviseerd zich te laten overschrijven naar AV Haarlem. In het clubblad van november 1987 legde het bestuur daarvoor de argumenten op tafel:
• het grote ledenverloop, waardoor de contributie-inkomsten de uitgaven niet meer kunnen dekken;
• kostenverhogingen, zoals een verhoging van de zaalhuur met zestig procent, zijn haast niet meer op te brengen;
• de beschikbaarheid van de trainers, met name die van de ingeschakelde Cios-studenten, laat te wensen over;
• het organisatorische kader is te smal.
De overgang naar AV Haarlem lag voor de hand, want er werd al lang samengewerkt met deze vereniging. Bovendien waren de trainingen op dezelfde avond en in de jaarvergade-ringen werd al geruime tijd aangedrongen op meer samenwerking.

Een onafwendbaar einde van Atmodes, een einde van een bloeiend verenigingsleven, een einde van een ‘warm nest’. Maar zeker niet het einde van Baltiens rol als spil binnen de Haarlemse atletiek. Eind 1987 reeds treedt zij in de rol van commissaris toe tot het bestuur van AV Haarlem. En dat was nodig, aldus Baltien, want de dames moesten binnen het mannenbolwerk van Haarlem hun eigen plek zien te verwerven. Die rol heeft zij tot 1992 vervuld om later, in de jaren 1996 t/m 1999 de rol van secretaris uit te oefenen.
Naast haar rol als bestuurder bleef ook de sport zelf aan Baltien trekken. Omdat er in die tijd moeilijk aan trainers te komen was, startte zij in 1985,

2001: Baltien met cadeau bij haar afscheid
als trainer van de pupillen

nog tijdens haar voorzitterschap, als trainster van de bij Atmodes overgebleven trimploegen. Dat bleek achteraf de start van een sportloopbaan, die zij altijd gewenst had. Zij haalde het algemene basisdiploma en het diploma jeugdatletiek en fungeerde tot 2001 als pu-pillentrainster, en daarna ook nog lange tijd als trainster van de recreantengroep. Daarnaast gaf zij training voor de jeugdsportpas en hielp mee bij het opstarten van de jaarlijkse scholierenveldloop.

 

Baltien, 2de van links, met haar recreantengroep bij AV Haarlem in 2008
2013: Lid van Verdienste van AV Haarlem
Baltien werd in 2013 benoemd tot Lid van Verdienste van AV Haarlem vanwege haar 45-jarig trainerschap en haar decennialange inzet voor de vereniging. Zij is voor deze vereni-ging nog steeds op een breed terrein actief: als plaatsvervangend recreantentrainer, als medewerkster kantine, als jurylid, bij de werving van vrijwilligers en bij de organisatie van de jaarlijkse bijeenkomst van het reünistengezelschap.

Sportmoeder
Naast haar inzet voor de Haarlemse atletiek vervulde Baltien ook in breder verband een sportieve maatschappelijke rol. Op de basisschool van haar kinderen, de Noorderschool, werd zij ‘sportmoeder’, en in die rol organiseerde zij de buitenschoolse toernooien voor voetbal, handbal en korfbal, en was nauw betrokken bij het schoolzwemmen. In diezelfde periode viel zij in als ‘trainster jeugdgym’ bij gymnastiekclub HLC en gaf vervolgens ook conditietraining aan de dames en volleybaltraining.

Meer Bewegen voor Ouderen (MBVO)
Eind jaren ’80 kwam Baltiens vader door een verkeersongeval om het leven. Dat betekende dat Baltien, samen met haar man, ‘mantelzorger’ werd voor haar moeder. Baltien zocht naar een plek waar haar ernstig zieke en minder valide moeder toch nog wat beweging zou kunnen krijgen en zodoende kwam zij terecht bij Meer Bewegen voor Ouderen. De docent die deze lessen verzorgde kende Baltien goed en gaf haar het advies de vakopleiding te gaan volgen. Er golden echter toelatingseisen (zoals een diploma CIOS, ALO of Fysiothe-rapie) waaraan Baltien niet voldeed, maar dankzij haar ruime sportervaring werd zij met dispensatie toegelaten, behaalde vervolgens in 1993 haar diploma en kon toen aan de slag bij een zorginstelling.
Zij gaf in de jaren die volgden vele uren per week les aan diverse groepen hoog)bejaarden, verspreid over Haarlem en omgeving. Met een gettoblaster, cassettebandjes, een tas vol materialen en wekelijks nieuwe inspirerende lessen fietste Baltien vele kilometers door de omgeving naar zorgcentra, kloosters en buurtcentra.
Elke groep en ieder groepslid werd zo veel mogelijk op maat bediend zodat elke deelnemer
haalbare bewegingsvormen aangeboden kreeg. In alle jaren als MBVO-docent zat Baltien trouw elke zondag haar lessen voor te bereiden. Met headset op pasjes oefenen, armen draaien, benen strekken, eigenlijk was elke les nieuw uitgedacht of voortbordurend op de vorige.

Hoewel de media regelmatig berichtten over het belang van bewegelijkheid en fitheid voor elke leeftijd, was dit zeker nog geen gemeengoed. Baltien heeft zich altijd sterk gemaakt
Baltien aan de slag voor een groep ouderen in Dennenheuvel

 

 

voor het wekelijkse bewegingsmoment. In dat opzicht was zij haar tijd vooruit. Niet zelden leidde dit tot discussie met de leiding of het personeel van de zorgcentra over de haalbaar-heid van de door Baltien beoogde lessen.
Baltien toonde zich, met haar bewustzijn van het belang van bewegen, met haar gedegen voorbereiding van de lessen en met het door haar gepresenteerde individuele maatwerk een echte bewegingsagoog. Zij zag het belang van het sociale aspect van ‘de beweeglessen’ Zij werd altijd betrokken bij het koffiemoment na een les. Als het initiatief niet uit de groep kwam dan kwam het van haar kant. Het gevoel dat Baltien heeft voor dit sociale aspect maakte dat het ‘uurtje’ bewegen meer was dan ‘de bal over tafel rollen’. Het was een moment waar naar uitgekeken werd, een aangename onderbreking van de dag, vaak het hoogtepunt van de week. Er waren zelfs ouderen die boos werden op de verpleging als zij te laat naar de les werden gebracht. Soms ging de boosheid naar Baltien; “ze was te vroeg begonnen!” kreeg ze dan te horen.
In haar jaren als MBVO docent heeft zij in haar lessen ook regelmatig stagiaires begeleid. Ook daar speelde het besef van het belang van het individuele maatwerk, van het belang van de sociale aspecten van ‘een uurtje bewegen’ een centrale rol.

Naast het geven van lessen in haar hoedanigheid van werknemer, stond Baltien vaak in haar vrije tijd klaar voor de ouderen. Als er extraatjes georganiseerd werden en er waren vrijwilligers nodig, dan stond Baltien altijd klaar. Spelletjesavonden, avondvierdaagse, kerstviering, het was nooit te veel en er werd wederom een flinke afstand gefietst om bij De Rijp, Alverna, Bosbeek, Binnensteeds of diverse andere centra te komen.

Naast al het harde werk was er ook de treurige en onvermijdelijke kant van het werk. Het ‘natuurlijk verloop’ sloeg geregeld toe in de door Baltien begeleide groepen. De soms tot hoge leeftijd bewegende ouderen gingen dan ‘hemelen’ zoals Baltien dat troostend kon zeggen. Baltien kon het doorgaans goed plaatsen als een onvermijdelijk aan haar werk verbonden aspect, maar wanneer er drie overlijdensberichten in één week kwamen, dan was dat toch wel erg zwaar. Als het even kon, en dat was vaak het geval, dan nam Baltien afscheid. In een klooster, uitvaartcentrum of soms bij de uitvaart zelf.

En ook op bestuurlijk niveau droeg Baltien haar steentje bij. Zij was medeoprichter van de Vereniging voor Lesgevers Meer Bewegen, provincie Noord-Holland, en vervulde daarin verschillende bestuurlijke functies. Zij hoopt dat er op korte termijn een opvolger wordt ge-vonden, zodat zij haar functie van voorzitter kan overdragen.

In juli 2016 ging haar pensioen in. Tot haar grote spijt kreeg Baltien te horen dat voor de vervulling van de door haar vertrek ontstane vacature naar een vrijwilliger wordt gezocht. Een erg wrang bericht als je je ruim twintig jaar met ziel en zaligheid hebt ingezet voor MB-VO; een schril contrast met de grote dankbaarheid die Baltien “op de werkvloer” ervaarde. Dankbaarheid bij de deelnemers zelf, maar ook bij familie van de ouderen, die vaak de naam ‘Baltien’ kende. Dankbaarheid die vaak tot uiting kwam rond haar verjaardag, in de vorm van cadeaus, boeketten, kaarten en goede wensen voor de jarige.

 

tekst L.v.d. Veer & R.B.B. de Wit, d.d. 8-7-2017, met dank aan G.v.Kesteren